Қўшнининг келини қиз кўринибди

- Қизим, - онамнинг телефон орқали ҳорғин тарзда айтган гапларидан юрагим шиғ этиб кетди.

- Тинчликми, ойижон.

- Ҳаммаси жойида, болам. Вақт топиб, уйимга келиб кетолмайсанми?

- Албатта бораман, -барча ишларимни ташлаб, юрагимн ҳовучлаб ота уйимга ташриф буюрдим. Биринчи айтган гапим эса:

- Онам, тузукмисиз? Нима бўлди? Келгунимча миямда минг хил хаёл ғужғон ўйнадия. Мазангиз бўлмаяптими? Юрагигиз безовта қилмаяптими? – саросимага тушиб қолганимдан жахли чиққан онам:

- Бўлди қиласанми, йўқми? Мен ҳам гапирсам майлими? Журналист эканман, деб гап бермайсан, ҳам.

Онамнинг бу гапларидан сўнг унинг соғлиғи билан боғлиқ муаммоси йўқлигини билиб, қалбим бироз тинчлангандек бўлди.

- Уканг кеча уйга келмади.

- Нима? Нега келмайди? Тичлик эканми? Дўстларидан суриштирмадингизми?

- Унинг дардини жуда яхши биламан, - онам шундай дея, келини йўқмикан, деб ошхона тарафга қараб қўйди, - 3 ойдан бери шу аҳвол. Бир аёлни севиб қолганмиш. Уни иккинчи хотин қилиб олиб, савоб қилармиш.

- Нима? Шунча дардингиз бор экан, нега менга шу пайтгача ҳеч нарса демадингиз?

- Тинчиб қолар, дея мана шу аҳволга тушиб ўтирибман. Ахир келиним ақлли, чиройли, фаросатли бўлса, унга яна нима керак? Бировнинг боласига озор етказиш ҳеч қайси бир параметрга тўғри келмайди.

- У аёлни сиз кўрмадингизми?

- Кўриб нима қиламан? Сен ҳам ажойиб саволларни берасана?

- Укам биланчи, ҳеч бўлмаса дилдан гаплашиб олгандирсизлар?

- Қанақа дилдан? Уни яхшилаб уришдим. Айтишиб қолган кунимиз 3 кун қорасини кўрсатмади.

- Онам, уришиш билан ҳар доим ҳам натижага эришиб бўлмайди. Сиз у билан дилдан гаплашиб кўришингиз керак эди.

- Нима, сен,  уни уйланиб олишига ҳайриҳохлик билдаряпсанми? Мен сени нима учун чақирдим ўзи?

- Нега энди ҳайриҳоҳлик билдирар эканман? Фақатгина унинг нима учун бундай қилаётганини билмоқчимон, холос.

- Айтдимку, савоб учун деб.

- Эркаклар бирор мақсадларига эришмоқчи бўлсалар қандайдир сабаблар ахтара бошлайдилар. Савоб учун, дея ўз манфаатларини кўзлайдилар.

- Мана энди ўзингга келдинг. Мен ҳам шуни айтаманда. Ҳаммадан ҳам келинимга ачинаман. У ҳам бировнинг боласи. Кўзлари мўлтиллаб қолганини кўриб, юрак-бағирларим эзилиб кетади.

- Майли, онажон, сиз кўп ҳам қайғураверманг. Ҳар бир эркакнинг ҳаётида шунга ўхшаш даврлар ҳам бўлиб туради. Асосийси ҳаммаси жиддийлашиб кетмасидан вазиятни вақтида қўлга ола билиш лозим, - шундай дея, қўшни хонада болалари билан овора бўлиб турган келинимнинг олдига келдим. Онамга лом-мим демай келаётган келиним мени кўриб, хўнграб йиғлаб юборди.

- Менинг айбим нима, опажон? Кийимлари вақтида тайёр бўлса, уйлар чиннидек тоза, мазали таом эса ҳар куни дастурхонимизни безаса, уларга яна нима керак? – келиннинг гапларини тинглар эканман, укам билан ҳам, албатта, гаплашиб кўришим кераклигини англаб етдим. Укамни қаҳвахонага таклиф қилиб, унга эшитганларимни айтдим:

- Хўш, энди нима қилмоқчисан? Қўшнининг келини қиз кўринибди, деган мақолга риоя қилиб, илгарилари кимнингдир аёли бўлган жувонни кўз очиб кўрган жуфтингдан афзал биласанми?

- Бу нима деганигиз, опа? Мен фақат савоб учун унга ёрдам бермоқчиман, холос. Бошқа ғаразли ниятим йўқ. Фақат у уйга кириб чиқавериш гап-сўз бўлиб кетмасин, деган мақсадда уни никоҳимга олмоқчиман.

- Савоб қилишни шунчалар истар экансан, берадиган ёрдамингни мен олиб бериб қўяқолай.

- Унга, нафақат, моддий, балки маънавий ёрдам ҳам керак. У аёлни эркак сифатида ҳимоямга олишим керак, опа, - у десам бу деб, укам “ёрдам” ниқоби остида ўша аёлни ёқтириб қолганини тушундим. Унинг қандайлигини кўриш мақсадида келинимдан манзилни олиб, йўлга тушдим. Аёлнинг қандайлигини қўшнилардан суриштирар экан, уларнинг бари жувоннинг уйига бир эмас, икки – учта эркаклар “савоб” учун кириб чиқишини айтишди. Шундай бўлсада, у билан бир гаплашиб кўргим келди. Укамнинг гулдек оиласининг бузилишига сабабчи бўлаётган жувоннинг маҳоратини кўришни жуда истадим. Эшикни тақиллатар эканман, укам ҳам шу ерда эмасмикан, деган ҳадик юрагимни чулғаб олди. Эшик занжири очилиб, ундан уйда кийиладиган кийимларнинг сўнгги урфдагисини энига илиб олган, сочлари билан пардози эса ҳудди ҳозир тўйга борадиган аёлникидек қилинган жувон пешвоз чиқди:

- Келинг, бизга хизмат борми? – кўринишидан қи        йналиб қолган аёлга ўхшамайдиган жувоннинг ҳаракатларини кўриб, укамнинг аҳволнини тушундим.

- Мен маҳалла томонидан янги сайланган “Хотин - қизлар” қўмитасининг раиси бўламан, - нима дейишни билмай, оғзимга келган гапни айтиб юбордим.

- Ичкарига киринг, - аёл шундай, дея уйига чорлади. Даҳлиздан катта залга кирар эканман, тилларангда таъмирланган уйни кўриб, оғзим очилиб қолаёзди. Унинг олдида биз ёрдамга муҳтож инсонлар эканимизни англадим. Аёл билан суҳбатлаша туриб, унинг турмуш ўртоғи билан ажрашганлиги, биттагина ўғли борлигини билиб олдим. Нозу-карашмалар эса укамни бутунлай эсдан оғдирганлигига яна бир бора гувоҳ бўлдим. Майли, дедим ичимда, ҳали ким-кимни мағлуб этишини ўйлаб кўрамиз, дедимда ўша хонадондан чиқиб кетдим. Қўшнилардан бири билан гаплашар эканман, унга дардимни айтдим:

- Нимасини айтасиз, айланай, бундайин аёллар қанчадан-қанча оилаларни бузилишига сабабчи бўлиб қолади. Сизга айтсам, менинг ҳам турмуш ўртоғим шундайлардан бири билан топишиб қолганидан кейин ажрашиб кетганмиз. Аммо мен бошқа бир оиланинг бузилишига шундоқ томошабин бўлиб қараб тура  олмайман. Бу ерга укангиздан бошқа яна бир эркакнинг келганини кўрсам, сизга сим қоқаман, - аёл билан гапни бир жойга қўйгач, унга укамнинг расмини кўрсатдим, яна укамнинг ўзи келганда мени чақириб ўтирмасин, деб. Телефон рақамимни бергач, яна онамникига йўл олдим. Келиним билан суҳбатлашар эканман, унинг аёл эканини, кўзгудаги акси доимо ўзгача бўлиши кераклигини алоҳида тайинлаб, уни бозорга олиб тушдим. Келинимга сўнгги урфдаги кийимларни олиб берар эканман, унинг нақадар гўзал ва латофатли эканини кўрдим.

- Мен учун шунча пул сарфладингиз, опажон. Мен ҳижолат бўляпман, - унинг уялиб гапиришлари ҳам ўзига ярашиб турганини кўриб, укамдан баттар жахлим чиқди. Ўз аёлининг қадрига етмаган эркак, кўчадаги бошқа бир жувон билан рўшнолик кўра оларканми?

- Ҳеч ҳам ҳижолат бўлманг, пулни укамдан олдим. Сиз ҳам вақти-вақти билан укамга бозорга тушиб чиройли кийимлар олиб беришини сўранг. Рисоладагидек аёллар ҳар доим ҳам эркакларга ёқавермайди.

Келинимни яхшилаб “ўқитиб” уйига жўнатиб юбордим. Кечга яқин эса жувоннинг қўшниси қўнғироқ қилиб, мени чақирди. Унинг уйига бориб, ўша ердан келинимга сим қоқдим. Режага кўра, келин укамнинг олида мен билан гаплишиши керак эди:

- Опа, яхши эшитилмаяпти. Қаердаман, дедингиз? Себзорда? Шу пайтда у ерда нима қиляпсиз

- Опам кеч бўлганда нега Себзорга борибдилар?-укамнинг овози шундоққина эшитилиб турарди, - менга бер гўшакни, алло опа, кеч бўлганда Себзорда нима қиляпсиз?

- Укажон, қўшним шу ерда яхши тикувчи борлигини айтганди. Шунга келувдим. Тикувчи билан гаплашиб вақт алламаҳал бўлиб қолганини ҳам билмабман. Аксига олиб поччанг ҳам сафарда. Ўзинг келиб, мени уйимга олиб бориб қўя олмайсанми?

- Ҳозир бораман, - укам биринчи қаватда яшайдиган жувоннинг тарафида турган қимматбаҳо машинани кўриб, шубҳаланиши аниқ эди. Уни келишини интизорлик билан кута бошладим. Бирданига даҳлизда шовқин бошланиб кетди. Атайлаб чиқмай, жанжални тинишини пойладим. Сўнгра укам менга қўнғироқ қилиб, келганини айтди. Бир оиланинг сақланиб қолишига ҳисса қўшган қўшни аёлга совғамни бериб, уйдан чиқдим. Йўл бўйи сукут сақлаб келган укам манзилга еткач:

- Опа, тўғри айтган экансиз, ўзимнининг кўз очган кўрган аёлим ҳаммадан ҳам аъло экан.

- Тинчликми? – ўзимни ҳеч нарсани тушунмаганга солиб, кўзларимни пирпиратиб ҳам қўйдим.

- Ҳаммаси жойида, опагинам.

Елкамдан тоғ ағдарилиб, уйга кириб бордим. Болаларни овқатланитириб, жойига ётқизган Эшонзодамга қараб, нақадар бахтли эканимга яна бир бора шукрона келтирдим.

Маънавий муносабатларда тўла самимият қарор топган шароитдагина аёл киши билан бахтли бўлиш мумкин. Нима дедингиз?